Wie zorgt er voor de mantelzorger? Over risicoprofielen voor (te) hoge zorgbelasting bij mantelzorgers.
Aanleiding
Mantelzorg is in Nederland veel voorkomend en het aantal mantelzorgers zal, mede door vergrijzing en de toenemende nadruk op de verantwoordelijkheid van burgers om voor hun naasten te zorgen, de komende jaren alleen maar toenemen.
Veel mantelzorgers ervaren een (te) hoge zorgbelasting. Deze overbelasting kan leiden tot een verminderde lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Om deze negatieve consequenties te voorkomen, is het van belang om te weten welke groepen mantelzorgers risico lopen om overbelast te raken. Echter, tot op heden is er weinig bekend over hoe demografische kenmerken, met name in combinatie met elkaar, kunnen wijzen op een verhoogd risico op overbelasting bij mantelzorgers in Nederland.
Doel
Het identificeren en valideren van risicoprofielen voor een (te) hoge zorgbelasting bij mantelzorgers. Ook wordt onderzocht of deze profielen op baseline de (verschillen in de) na één jaar ervaren zorgbelasting kunnen voorspellen.
De resultaten van dit onderzoek leiden tot aanbevelingen voor toekomstig onderzoek en beleid dat zich richt op het ondersteuning van mantelzorgers om zo overbelasting te voorkomen.
Vraagstelling
De vraagstelling van het onderzoek omvat vier subvragen:
1. Rekening houdend met (corrigerend voor) de objectieve zwaarte van de zorgvraag: Hebben demografische kenmerken van de mantelzorger (leeftijd, geslacht, sociaal economische status, in- of uitwonend bij zorgvrager) invloed op de ervaren zorgbelasting en hoe verschilt dat per sociale relatie van mantelzorgers en zorgontvangers?
2. Rekening houdend met (corrigerend voor) de objectieve zwaarte van de zorgvraag: Zijn er specifieke combinaties van deze demografische factoren (risicoprofielen) die samenhangen met een zeer hoog ervaren belasting? Verschillen de risicoprofielen per sociale relatie van mantelzorgers en zorgontvangers?
3. In welke mate komen de gevonden verschillen tussen groepen mantelzorgers en risicoprofielen overeen op baseline en na één jaar?
4. In welke mate is op basis van de risicoprofielen op baseline een verschil in ervaren zorgbelasting een jaar later te voorspellen?
Aanpak
Er wordt gebruik gemaakt van data uit ‘The Older Persons and Informal Caregivers Survey – Minimum DataSet’ (TOPICS-MDS), de openbare dataset van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) waarin data van 60 onderzoeksprojecten uit heel Nederland zijn samengebracht. Deze database bevat data van circa 43.000 zorgontvangers en circa 9.000 mantelzorgers.
Looptijd
De looptijd van dit onderzoek is van december 2015 tot en met juni 2016.
Participanten
Projectleider
Mw. dr. Winnie Gebhardt
Universitair Hoofddocent Gezondheidspsychologie, afdeling Gezondheids, Medische en Neuropsychologie, Universiteit Leiden
Contactpersoon en onderzoeker
Mw. Yvette Meuleman, MSc
Onderzoeker en docent, afdeling Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie, Faculteit Sociale Wetenschappen, Universiteit Leiden
meulemany@fsw.leidenuniv.nl
.
Projectcommissie
Dhr. Dr. Edwin J. Boezeman
Postdoc Onderzoeker, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid van het Academisch Medisch Centrum – Universiteit van Amsterdam & Lecturer, afdeling Sociale & Organisatiepsychologie, Universiteit Leiden
Mw. dr. Matty Crone
Universitair Hoofddocent, afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum
Mw. prof. Dr. Ria Reis
Hoogleraar Medische Antropologie, afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum, en aan de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam Institute for Social Science
Research
Mw. dr. Nicolette van der Zouwe
Adviseur publieke gezondheid, GGD Midden Holland
Mw. dr. Alice de Boer
Wetenschappelijk medewerker, Sociaal en Cultureel Planbureau
Resultaten
Op basis van onze literatuurstudie wordt geconcludeerd dat de achtergrondvariabelen geslacht, leeftijd, sociaal economische status, leefsituatie en sociale relatie belangrijke determinanten voor de ervaren zorgbelasting en andere psychosociale uitkomsten bij mantelzorgers lijken te zijn.
Meer specifiek; de literatuur lijkt aan te geven dat vrouwelijke mantelzorgers, mantelzorgers met een lager sociaal economische status en mantelzorgers die hun partner verzorgen meer zorgbelasting ervaren vergeleken met mannelijke mantelzorgers, mantelzorgers met een hogere sociaal economische status en mantelzorgers die iemand anders dan een partner verzorgen.
Aanvullend onderzoek is nodig om na te gaan of inwonende mantelzorgers meer zorgbelasting ervaren dan uitwonende mantelzorgers en welke leeftijdsgroep van mantelzorgers de meeste zorgbelasting ervaren. Verder onderzoek is ook nodig om inzicht in de longitudinale relatie tussen achtergrondvariabelen en de ervaren zorgbelasting te verkrijgen en om te onderzoeken hoe achtergrondvariabelen in combinatie met elkaar kunnen wijzen op een verhoogd/verlaagd risico op overbelasting bij mantelzorgers.
Helaas zijn er door de onderzoekers inconsistenties in de aangeleverde TOPICS-MDS dataset aangetroffen. Er waren geen oplossingen die zouden leiden tot een voldoende mate van betrouwbaarheid van de dataset. In overleg met ZonMW is daarom besloten de voorgenomen analyses niet op de huidige dataset uit te voeren, aangezien dat tot onbetrouwbare uitkomsten zou kunnen leiden.
Producten
Er zijn geen producten beschikbaar.
Samenvatting
Om mantelzorgers optimaal te ondersteunen is het belangrijk om te weten welke groepen mantelzorgers een te hoge zorgbelasting ervaren. Het doel van dit project is om risicoprofielen voor overbelasting in mantelzorgers op te stellen.
Uit de literatuurstudie blijkt dat de achtergrond variabelen geslacht, leeftijd, sociaal economische status, leefsituatie en sociale relatie belangrijke determinanten voor ervaren zorgbelasting zijn. Echter, bewijs voor de longitudinale relatie tussen achtergrondvariabelen en ervaren zorgbelasting, en hoe achtergrond variabelen in combinatie met elkaar kunnen wijzen op een verhoogd risico op overbelasting bij mantelzorgers ontbreekt.
Helaas zijn er door de onderzoekers inconsistenties in de aangeleverde TOPICS-MDS dataset aangetroffen. Er waren geen oplossingen die zouden leiden tot een voldoende mate van betrouwbaarheid van die dataset. In overleg met ZonMW is daarom besloten de voorgenomen analyses niet op de huidige dataset uit te voeren, aangezien dat tot onbetrouwbare uitkomsten zou kunnen leiden.
