Wijzer in de Wijk Fase 1: Inwoners gezond en wel door samen te werken aan een effectieve integrale aanpak

In de drie gemeenten, Alphen aan den Rijn, Den Haag en Leiden, wordt al enige tijd gewerkt aan het wijkgericht terugdringen van gezondheidsachterstanden.

Echter het terugdringen van dit probleem blijft hardnekkig en de achterstanden lossen, ondanks alle inspanningen van de drie gemeenten, nog niet op.

In de gezondheidspeilingen (2016) zien we dat de inwoners van de bij dit project betrokken wijken, Alphen Noord, Den Haag Zuidwest en Stevenshof, over het algemeen slechter scoren op ervaren gezondheid, vitaliteit, mate van eigen regie over hun leven, overbelasting door mantelzorg, eenzaamheid, betaald werk en vrijwilligerswerk. Ook vergrijzing in de wijken speelt een rol.

Het doel van de regionale samenwerking is met een gezamenlijke visie op gezondheid al lerend van elkaar te komen tot een integrale, preventieve aanpak met meerwaarde voor inwoners, partners in de wijk en beleidsmakers.

Positieve gezondheid, met zes dimensies, lijkt een vliegwiel om handen en voeten te geven aan de uitdagingen waarvoor gemeenten zich gesteld zien.

Ook met de omgevingswet zijn er kansen om, naast milieuaspecten, ook nadrukkelijk aandacht te vragen voor de fysieke en sociale omgeving.

Dat vraagt veel beter zicht op data uit andere domeinen, een actieve betrokkenheid van inwoners en het verbinden van de gemeentelijke stelsels.

De vraag die centraal staat voor alle betrokkenen bij deze aanvraag is: hoe kunnen we de gezondheid – vanuit breed perspectief – van de inwoners van onze drie wijken verbeteren via bestaande kennis over integrale wijkgerichte gezondheidsaanpakken?

In de drie wijken wordt verkend wat de bewoners belangrijk vinden en hierop wordt aangesloten met erkende interventies. Dit gebeurt in twee fasen:

1. In Fase 1 worden in co-creatie met inwoners en lokale partners integrale wijkplannen opgesteld met een mix van erkende interventies die bij de drie wijken passen.
2. Fase 2 richt zich op het uitvoeren van deze plannen (2019 – 2022).

Doelgroep zijn inwoners met gezondheidsachterstand in wijk Stevenshof (gemeente Leiden), wijk Alphen Noord (gemeente Alphen aan den Rijn) en wijk Zuidwest (gemeente Den Haag).

Oktober 2018 – oktober 2019

AWPG NZH
Gemeente Alphen aan den Rijn
Gemeente Den Haag
Gemeente Leiden
GGD Hollands Midden
RIVM
Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden
Zorgbelang Zuid-Holland

Projectleider
Dr. Ilse Storm
senior onderzoeker en adviseur Integraal gezondheid
RIVM

Projectleider en penvoerder
Drs. Ellen van Steekelenburg
adviseur publieke gezondheid
GGD Hollands Midden

Projectgroep

Mariëlle van Esch
projectleider
Zorgbelang Zuid-Holland

Karin Fahner
senior beleidsmedewerker
Gemeente Leiden

Léon Koek
senior beleidsmedewerker
Gemeente Alphen aan den Rijn

José Loof
gezondheidsmakelaar stadsdeel Escamp
Gemeente Den Haag

Dr. Suzan van der Pas
lector Sociale innovatie en Ondernemerschap
Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden

Addi van Bergen
coördinator AWPG NZH
Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Noordelijk Zuid-Holland

De drie wijken werkten procesmatig aan het ontwikkelen en uitvoeren van wijkgezondheidsplannen. Voor fase 1 zijn in elke wijk de volgende drie stappen doorlopen:

1. De wijk integraal in beeld brengen,
2. Thema’s kiezen vanuit gezamenlijke visie,
3. Plan maken met een mix van (erkende) interventies en afspraken.

De principes van een gezonde wijkaanpak zijn gevolgd.

De wijken hebben dit proces onder leiding van de gemeentelijke procesbegeleider vormgegeven in de eigen context. Dit is gedaan in co-creatie met diverse partijen en inwoners. De GGD’en, AWPG, WSD, Zorgbelang en RIVM ondersteunden de wijken met diverse methoden rond data en dialogen. De coördinatie van het project Wijzer in de Wijk ligt bij GGD HM.

Voor fase 1 van het project is een praatplaat ontworpen (zie figuur).

Ook is er per wijk een publieksvriendelijke factsheet en een uitgebreid achterliggend wijkgezondheidsplan beschikbaar met de opbrengsten van de stappen uit fase 1.

Wijkprofiel Stevenshof Vitaal
Wijkprofiel Alphen Noord
Wijkprofiel Den Haag Zuidwest

Dit vormt de basis voor de vervolgstappen in fase 2: uitvoering en monitoring in de wijken.

De ambitie met Wijzer in de Wijk is het terugdringen van gezondheidsachterstanden via een (leer) proces om in co-creatie met inwoners en partners een duurzame effectieve integrale wijkaanpak op te stellen en te implementeren. In fase 1 is een intensief traject gevolgd in de drie wijken wat geleid heeft tot drie integrale gezondheidsplannen. Deze worden in Fase 2 uitgevoerd en gemonitord.