De huisarts en de praktijkondersteuner in een integrale wijkaanpak. De casus Alphen Noord.

Alphen Noord is een van de drie wijken die participeren in het project Wijzer in de Wijk. Doel van Wijzer in de Wijk is het gezamenlijk realiseren van een integrale wijkgerichte gezondheidsaanpak die effectief is in het terugdringen van gezondheidsachterstanden.

De verschuivingen in de gezondheidszorg en de huidige vergrijzing vragen om een herformulering van de rol van de huisartsenpraktijk in het gezondheidszorgsysteem. Dit vraagt om een actievere rol van de huisarts en praktijkondersteuner in een integrale wijkaanpak, maar vanwege heersende tijds- en werkdruk kan dit lastig zijn.

In Alphen Noord zijn een aantal actieve huisartsen die graag de samenwerking willen opzoeken, maar tegelijkertijd aangeven dat dit wegens tijdgebrek lastig is. In de literatuur is weinig bekend over welke rol de huisartsenpraktijk kan spelen in een integrale wijkaanpak en hoe men hierin het meest effectief met elkaar kan samenwerken. Aanleiding om dit onderzoek te doen is hier een beter beeld van te krijgen.

Het doel van dit onderzoek is om te identificeren hoe de huisarts en praktijkondersteuner huisarts ondanks de huidige tijd- en werkdruk toch mee kunnen doen in een integrale wijkaanpak, waarbij de focus in dit onderzoek met name ligt op het integraal werken, en dus de samenwerking met andere partijen.

De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek is:

‘Wat hebben huisartsen en praktijkondersteuners in Alphen Noord nodig om bij te dragen in een integrale wijkaanpak in het algemeen en specifiek voor ouderen?’

Hierbij wordt Alphen Noord als een voorbeeldmodel gebruikt om uiteindelijk tot een algemene beleidsaanbeveling te komen over hoe de huisartsenpraktijk ten eerste, in het algemeen betrokken wil worden in een integrale wijkaanpak en ten tweede, of zij die rol en taken anders zien specifiek bij ouderen

Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden zijn 4 huisartsen en 2 praktijkondersteuners geïnterviewd die werkzaam zijn in Alphen Noord, aan de hand van 6 thema’s namelijk de definitie van een integrale wijkaanpak (wat verstaan de geïnterviewden hieronder), de rol van de huisarts en praktijkondersteuner in een integrale wijkaanpak, rol van de gemeente & samenwerkingspartners, communicatie & samenwerking tussen huisartsenpraktijken en welzijnsinstanties en de rol van de zorgverzekeraar.

Er zijn semigestructureerde interviews gehouden. De interviews zijn geanalyseerd door middel van deductieve benadering en framework analyse.

Mei 2019 – Maart 2020

Het onderzoek is uitgevoerd door Marike Klugkist, als afstudeeropdracht voor de Masterstudie Vitality and Ageing en Geneeskunde aan het LUMC. Bij de begeleiding en formulering van de onderzoeksvraag waren betrokken:

• Addi van Bergen, coördinator van de AWPG NZH en senior onderzoeker GGD Hollands Midden
• Suzan van der Pas, lector Sociale innovatie en Ondernemerschap, Hogeschool Leiden
• Léon Koek en Mariska Smit, beleidsambtenaren Gemeente Alphen aan den Rijn

Het blijkt dat huisartsen en praktijkondersteuners voor zichzelf vooral een signalerende & verwijzende rol zien in een integrale wijkaanpak. Hierbij erkennen ze hun meerwaarde, vanwege hun kennis van de context van een patiënt en omdat patiënten met allerlei soorten problemen vaak als eerste bij hen aankloppen.

Voor de praktijkondersteuner zien zij daarnaast nog extra taken in een integrale wijkaanpak zoals het creëren van wijkoverzicht en het actief bereiken van bepaalde groepen patiënten. Bij ouderen vinden zij een pro-actievere benadering belangrijk en geven zij aan dat het signaleren & verwijzen meer thuis gebeurt.

In de samenwerking met andere partijen in de wijk kan nog veel verbeterd worden volgens de respondenten, met name in de terugkoppeling na een verwijzing. Momenteel ontbreekt deze terugkoppeling nog volledig, terwijl huisartsen graag willen weten of een patiënt is aangekomen, wat de behandeling is, wie de behandelaar is en hoe deze is doorlopen. Dit omdat de patiënt uiteindelijk bij hen terugkomt.

Daarnaast geven zij aan dat informele wijkborrels – georganiseerd door de gemeente – zouden kunnen helpen in het leren kennen van alle welzijnsorganisaties en dus effectief verwijzen.

Verder gaven de respondenten aan dat er veel onduidelijkheid is over de taken van de gemeente in de integrale wijkaanpak en wat de gemeente voor hen zou kunnen betekenen.

Ook geven zij aan dat het soms lastig is om van alle instanties op de hoogte te zijn, en het dus zou helpen als een centrale partij – bijvoorbeeld TOM in de buurt – hen hierbij zou ondersteunen.

Prezi ‘De huisarts en de praktijkondersteuner in een integrale wijkaanpak. De casus Alphen Noord.’

Afbeelding hierboven: Visual ‘Beleidsaanbeveling ‘Wat hebben huisartsen en praktijkondersteuners in Alphen Noord nodig om bij te dragen aan een integrale wijkaanpak in het algemeen, en specifiek voor ouderen?’

Het onderzoek in Alphen Noord heeft geleid tot enerzijds een beeld van de rol die huisartsen en praktijkondersteuners voor zichzelf zien in een integrale wijkaanpak en anderzijds hoe zij idealiter betrokken willen worden bij een integrale wijkaanpak. Hierover was tot nu toe weinig bekend.

Ook komen een aantal knelpunten en aandachtspunten naar voren, die in het vervolg van het project Wijzer in de Wijk aandacht behoeven. Voorbeelden hiervan zijn het ontbreken van terugkoppeling richting huisartsen en praktijkondersteuners na verwijzing naar een welzijnsorganisatie, en de heersende onduidelijkheid bij huisartsenpraktijken over wat de gemeente voor hen kan betekenen binnen een integrale wijkaanpak.

Al met al laat dit onderzoek zien dat er nog veel verbeterd kan worden in de samenwerking binnen een integrale wijkaanpak van alle partijen die in de verste verte met zorg te maken hebben!