De invloed van een antroposofische levensvisie op het vaccineren in de gemeenten Den Haag, Delft en Zoetermeer

Het Rijksvaccinatieprogramma (RVP), dat vanaf 2018 onder verantwoordelijkheid van de gemeente zal vallen, biedt aan alle kinderen in Nederland vaccinaties aan tegen twaalf infectieziekten. Er zijn groepen mensen die hun kinderen niet of afwijkend van het RVP laten vaccineren. Ondanks het RVP doen zich met enige regelmaat uitbraken voor die zijn gerelateerd aan ziekten waartegen gevaccineerd wordt vanuit het RVP. Dit doet zich vooral voor als ongevaccineerde kinderen veel met elkaar omgaan zodat er groepen met een lage vaccinatiegraad ontstaan waar zich dan een uitbraak kan voordoen, zoals onder kinderen op antroposofische scholen of kinderen in bepaalde geloofsgemeenschappen.
De GGD is, naast het uitvoeren van het RVP, betrokken bij het bestrijden van (uitbraken van) infectieziekten met onder andere als doel het geven van informatie en advies om verdere verspreiding van infectieziekten tegen te gaan. Ook in dat werk functioneert de GGD onder verantwoordelijkheid van de gemeentelijke overheid. Het is daarom voor gemeenten belangrijk inzicht te hebben in deze kwetsbare groepen en de vaccinatiegraad binnen deze groepen, om zo het risico op uitbraken van infectieziekten in te kunnen schatten.

Het in kaart brengen van de antroposofie in Nederland alsmede een plan van aanpak voor het verkrijgen van inzicht in antroposofie in de regio en in de vaccinatiegraad op antroposofische scholen, uitgewerkt voor de gemeenten Delft, Den Haag en Zoetermeer.

1. Hoe is de antroposofie in Nederland georganiseerd?
2. Hoe kan inzicht worden verkregen in de organisatie van antroposofie in de regio?
3. Hoe kan inzicht worden verkregen in de vaccinatiegraad op antroposofische scholen?
4. Hoe is de antroposofie georganiseerd in de gemeenten Delft, Den Haag en Zoetermeer?
5. Wat is de vaccinatiegraad op antroposofische scholen in de gemeenten Delft, Den Haag en Zoetermeer.

Voor de handreiking is eerst een literatuurstudie verricht naar antroposofie en vaccinatie; voor aanvullende informatie is een bezoek gebracht aan de antroposofische bibliotheek in Den Haag. Het internet is de voornaamste informatiebron geweest voor informatie over de huidige organisatie en inrichting van de antroposofie in Nederland. Informatie over de vaccinatiegraad op antroposofische scholen in de regio, voor zover bekend, is verkregen uit informatie de het RIVM beschikbaar stelde in het kader van de mazelenepidemie in 2013.

Start augustus 2012, verwachte einddatum april 2016.

De handreiking is gemaakt door Mare de Boer, sociaal verpleegkundige GGD Haaglanden en medisch antropoloog, in samenwerking met Jim van Steenbergen, arts-epidemioloog.
De lector Antroposofische Gezondheidszorg van de Hogeschool Leiden, die als sleutelfiguur inzicht heeft in de organisatie van de antroposofie in Nederland is gevraagd de resultaten waar nodig van relevante context te voorzien. Een conceptversie wordt voorgelegd aan een senior beleidsmedewerker jeugd van de gemeente Zoetermeer en een jeugdarts – onderzoeker van de Jeugdgezondheidszorg, GGD Haaglanden. Zij zijn als vertegenwoordigers van toekomstige gebruikers bij aanvang benaderd met de vraag naar medewerking aan de handreiking in de vorm van het kritisch meelezen van het onderzoeksverslag.

Contactpersoon: Mare de Boer, sociaal verpleegkundige GGD Haaglanden en medisch antropoloog, mare.deboer@ggdhaaglanden.nl

De handreiking bestaat uit twee delen. Het eerste deel behandelt de antroposofie in Nederland en hoe deze is georganiseerd. Deel twee biedt een plan van aanpak voor het verkrijgen van inzicht in antroposofie in de regio en voor het verkrijgen van inzicht in de vaccinatiegraad op antroposofische scholen. Beide plannen van aanpak worden uitgewerkt voor de gemeenten Delft, Den Haag en Zoetermeer, voor zover relevant voor de GGD en de JGZ in de regio Haaglanden.

In alle drie de gemeenten is er sprake van een antroposofisch verenigingsleven, in de vorm van studie- en ledencentra. Ook is er een bibliotheek met antroposofische literatuur. Er is toegang tot verschillende (para)medici en instellingen die antroposofische gezondheidszorg bieden. Daarnaast is er toegang tot antroposofische scholen en kinderopvang. De vaccinatiegraad binnen de antroposofische gemeenschap in de regio is nog niet volledig inzichtelijk. Er zijn nog onvoldoende gegevens beschikbaar om voor de GGD-regio Haaglanden een inschatting te kunnen maken van het risico op en uitbraak van RVP-gerelateerde infectieziekten.

De handreiking zal aan de GGD’en en JGZ-organisaties in het land worden aangeboden.

Volgt nog.

Het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) biedt vaccinaties aan tegen infectieziekten, aan kinderen in Nederland. Ondanks het RVP doen zich uitbraken voor die zijn gerelateerd aan ziekten waartegen gevaccineerd wordt, vooral onder ongevaccineerde groepen van kinderen zoals op antroposofische scholen. Om het risico op uitbraken te kunnen inschatten, is het voor gemeenten belangrijk inzicht te hebben in deze groepen en de vaccinatiegraad hierbinnen.
Het doel van het onderzoek was een handreiking te maken voor GGD’en en JGZ-organisaties die de antroposofie in Nederland in kaart brengen en een plan van aanpak te bieden voor het verkrijgen van inzicht in antroposofie en de vaccinatiegraad op antroposofische scholen. Hiervoor is een literatuurstudie verricht, een bezoek gebracht aan de antroposofische bibliotheek in Den Haag, het internet geraadpleegd en informatie van het RIVM over de mazelenepidemie in 2013 gebruikt. Beide plannen van aanpak worden uitgewerkt voor de gemeenten Delft, Den Haag en Zoetermeer.