Verbetering lokale praktijk bij onbedoelde zwangerschap in Den Haag Fase 1

Den Haag is een multiculturele stad met 531.000 inwoners en 180 nationaliteiten. Het aantal geboorten ligt rond de 6.000 per jaar. Er zijn geen cijfers over onbedoelde zwangerschappen. Het beeld bij de verloskundigenpraktijk betrokken bij dit initiatief is dat ongeveer 40% van de vrouwen die zich bij hen melden ongepland (en regelmatig) ongewenst zwanger is. De leeftijd varieert: zowel (zeer) jonge als oudere vrouwen (die reeds een gezin hebben) melden zich met onbedoelde zwangerschappen.

Organisaties die in contact staan met deze doelgroep geven aan dat er vaak sprake is sociale en of psychiatrische problemen, zwakbegaafdheid, verslaving, dakloosheid, armoede en/of illegaliteit. Zij hebben in meerderheid een niet-Westerse achtergrond en ervaren afstand tot hulpverlenende instanties. Vanuit culturele of religieuze overtuigingen dragen zij hun zwangerschap uit en gaan zij meestal niet over tot afbreking van de zwangerschap. Daarnaast is er een groep kwetsbare vrouwen in Den Haag die vaak en om verschillende redenen geen of geen effectieve anticonceptie gebruiken. In de praktijk blijken de belangrijkste reden voor het niet gebruiken van anticonceptie een gebrek aan kennis, de kosten, een ambivalente kinderwens en het feit dat anticonceptiezorg binnen de hulpverlening zelden onderwerp is van gesprek.

De partijen zien een gebrek aan verbinding tussen organisaties in het medische en sociale domein, waardoor zij langs elkaar heen werken en hulp voor vrouwen en hun partners traag op gang komt. Ook de aansluiting van zorgverlening op de culturele diversiteit is niet optimaal.

Geactualiseerd op 28-05-2021

Doel van het project is een betere samenwerking tot stand te brengen tussen professionals werkzaam in het medische en sociale domein, zodat preventie en zorg bij onbedoelde zwangerschappen en kwetsbaar ouderschap verbeterd wordt en communicatie effectiever verloopt.

Subdoelen zijn dat:

• er zoveel mogelijk kwetsbare onbedoelde zwangeren in beeld zijn bij hulpverleners op zowel medisch- als sociaalterrein.
• er sociaal en medische zorg op maat is die goed op elkaar aansluiten: waarbij aandacht is voor zowel wat er nodig is, als wat er goed gaat bij de zwangeren en hun partners.
• snellere doorverwijzing/samenwerking mogelijk is; korte lijntjes
• meer inzicht n wie er betrokken zijn bij de zwangere en eventuele partner door middel van een nog op te zetten samenwerking/overlegsysteem
• ervaringsdeskundigen een specifieke en structurele plek krijgen in dit proces

Fase 1 richt zich op het vormen van een breed samenwerkingsverband met de gemeente Den Haag en meerdere praktijk-, uitvoerings- en onderzoeksorganisaties in Den Haag, het gezamenlijk formuleren van een plan ter verbetering van de lokale praktijk en het indienen van een ZonMw subsidieaanvraag voor het uitvoeren van dit plan (fase 2).

Fase 2 richt zich op de uitvoering van het plan. Een praktijkgericht onderzoek maakt hier onderdeel van uit.

De partijen waar de vorming van het samenwerkingsverband mee gestart wordt zijn: Extra Plus, Gemeente Den Haag, GGD Haaglanden, Leiden Universitair Medisch Centrum (LUMC), Ella Verloskundige Zorg, MEE ZHN, Loket Jonge Moeders (LJM), FIOM, Nazorg Poli van Haga Ziekenhuis en  ervaringsdeskundigen. Om de verbinding tussen partners in verschillende domeinen te creëren zullen de bestaande werkprocessen, interventies en overleggen in kaart worden gebracht, om zo tot een integrale aanpak te komen waarin bestaande sociale en medische zorg en preventie op elkaar aansluiten.

Er worden vragenlijsten afgenomen bij deelnemende partijen, interviews met de doelgroep en data opgevraagd en geanalyseerd voor een startfoto. De uitkomsten worden gebruikt voor het gezamenlijk aanscherpen van de doelen en aanpak en formuleren van een subsidieaanvraag.

Deze input wordt gebruikt voor de uitwerking van de aanvraag voor fase 2.

01-04-2020 – 03-11-2020

Xtra Plus
F. Jawahierkhan, manager Xtra Plus

XTRA
Drs. E. Lemstra, voorzitter Raad van Bestuur

Leiden University Medical Center
Dr. K.L. van Bemmel PhD, onderzoeker

GGD Hollands Midden
Ir. A.P.L. van Bergen, coördinator AWPG NZH

Mee Zuid-Holland Noord
D. Bonnarens, cliëntondersteuner

Verloskundigen Ella
A. van der Duijs, verloskundige, manager

Gemeente Den Haag
R.M. Hamar de la Brethonière, beleidsmedewerker

Leiden University Medical Center
Prof. Dr. J.C. Kiefte-de Jong PhD, Hoogleraar Population Health

GGD Haaglanden
Dr. Ir. I.M. van der Meer, senior epidemiologisch onderzoeker

Het onderzoek ontving subsidie vanuit het ZonMw programma Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap – met kennis de praktijk verbeteren, programmalijn ‘Praktijkverbetering’.

In fase 1 is een breed samenwerkingsverband gevormd, een vragenlijst uitgezet bij instanties, interviews gehouden met de doelgroep (19 vrouwen en 2 mannen), een startfoto gemaakt op basis van data van Perined en de ELAN-GGDH database LUMC Campus Den Haag en een ervaringsdeskundigen panel geraadpleegd. Op basis hiervan hebben de deelnemers aan het samenwerkingsverband een gezamenlijk plan opgesteld, een ZonMw subsidieaanvraag voor het uitvoeren van het plan ingediend en goedgekeurd. Hierdoor kan fase 2 worden gerealiseerd.

Onderstaande figuur geeft een beeld van de knelpunten die deelnemers aan het samenwerkingsverband ervaren op het terrein van onbedoelde zwangerschap en (kwetsbaar) jong ouderschap.

KNELPUNTEN IN HULP EN ONDERSTEUNING m.b.t. kwetsbare onbedoelde zwangerschap/ kwetsbaar ouderschap

Aan de hand van deze knelpuntenlijst is de prioritering voor fase 2 bepaald.

Opgeleverde producten van fase 1:

• Samenwerkingsovereenkomst
• ZonMw subsidieaanvraag voor fase 2

Het project beoogt een betere samenwerking tot stand te brengen tussen professionals werkzaam in het medische en sociale domein, waardoor ondersteuning rondom onbedoelde zwangerschappen wordt vergroot met reeds beschikbare interventies.

In fase 1 is gewerkt aan de vorming van een breed samenwerkingsverband, het formuleren van een plan ter verbetering van de lokale praktijk en het indienen van een ZonMw subsidieaanvraag voor het uitvoeren van dit plan (fase 2).

Fase 2 zal aandacht besteden aan cultuur-sensitieve aspecten van zorgverlening tijdens dit proces.

Ervaringsdeskundigen spelen een belangrijke rol en zullen op verschillende manieren worden betrokken in het onderzoek.